ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ

 

«Και πώς μπήκε το μωρό μέσα στην κοιλίτσα;» / «Κυρία, εσείς κάνετε σεξ;» / «Μπαμπά, τι είναι αυτόοοο;»

Όσοι συναναστρεφόμαστε με παιδιά και εφήβους, γνωρίζουμε καλά ότι η εξερεύνηση του σώματος και τα ερωτήματα σχετικά με τη σεξουαλικότητα ξεκινούν νωρίς και συχνά… αιφνιδιαστικά! Οι ερωτήσεις των παιδιών, αθώες και εμπνευσμένες, ζητούν απαντήσεις με επιτακτικό τρόπο! Παράλληλα, η πρόσληψη των πληροφοριών από τα παιδιά αλλά και η παραπληροφόρησή τους έχουν πάρει μεγάλες διαστάσεις λόγω και της τεχνολογικής ανάπτυξης, με αποτέλεσμα γονείς και παιδαγωγοί, να βρισκόμαστε συχνά αντιμέτωποι με μικρά παιδιά με …μεγάλες, στρεβλές και δύσκολες στη διαχείριση, γνώσεις! Ο μόνος τρόπος να προλάβουμε τη σύγχυση και να συμβάλλουμε στην αξιόπιστη ενημέρωση των παιδιών μας πάνω σε αυτό το αμήχανο αλλά και εξαιρετικά σοβαρό ζήτημα, είναι το να αποτελούμε εμείς οι ίδιοι, μία έγκυρη, διαθέσιμη και ειλικρινή πηγή πληροφόρησης και συζήτησης, να διαπαιδαγωγήσουμε, δηλαδή, σεξουαλικά τα παιδιά μας.

Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση εμπεριέχει όλα τα επίπεδα της σεξουαλικής υγείας όπως ενημέρωση για σωματική υγεία, για συναισθηματική αλλά και για κοινωνική. Βασικός μοχλός της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης αποτελεί ο σεβασμός στην σεξουαλικότητα και τις σεξουαλικές σχέσεις. Οι στόχοι της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης μπορεί να περιλαμβάνουν ενημέρωση για την ανατομία, την ανθρώπινη σεξουαλικότητα, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, τον αυνανισμό, τη γονιμοποίηση, την αντισύλληψη, τον τοκετό αλλά και το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, του σεβασμού της επιθυμίας του άλλου και τελικά της αυτοπροστασίας από την σεξουαλική κακοποίηση.

Συνήθως, ως ενήλικες δυσκολευόμαστε να μιλήσουμε στα παιδιά μας για θέματα που σχετίζονται με το σεξ γιατί:

• Ντρεπόμαστε και νιώθουμε άβολα.
• Νιώθουμε ότι οι γνώσεις μας είναι ανεπαρκείς.
• Δεν έχουμε χρόνο.
• Νιώθουμε ανασφάλεια μήπως πούμε κάτι λάθος.
• Μας λείπει η εμπειρία αφού οι δικοί μας γονείς δεν μας έχουν μιλήσει γι’ αυτά τα θέματα.

Θυμάμαι μία ενδιαφέρουσα συζήτηση σε μια ομάδα γονέων πριν χρόνια, κατά την οποία μία μητέρα μας αποκάλυψε ότι το αιδοίο της κόρης της το είχαν από νωρίς ονομάσει… «πατάτα» – αργότερα προβλήθηκε στη μεγάλη οθόνη ο «Κυνόδοντας», με την παραπάνω εκδοχή επικοινωνίας σαφώς εμπλουτισμένη … Προσπάθησα τότε να υπερασπιστώ την αθωότητα των λέξεων και να εξηγήσω ότι για ένα παιδί που μαθαίνει τον κόσμο μέσα από την αλληλεπίδρασή του με τους άλλους και μέσα από την εμπιστοσύνη που έχει ανάγκη να δείχνει προς τα πρόσωπα αναφοράς της ζωής του, το να ακούσει τη λέξη «αιδοίο» είναι παρόμοιο με το να ακούσει οποιαδήποτε άλλη λέξη. Το πρόβλημα έγκειται στη δική μας δυσκολία να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, χωρίς να γελάσουμε ύποπτα ή να βιαστούμε να αλλάξουμε θέμα, χωρίς δηλαδή να χρωματίσουμε τη λέξη με τις δικές μας εμπειρίες και τις ενήλικες αναγωγές τους. Ένα, λοιπόν, από τα κύρια σημεία που οι γονείς είναι χρήσιμο να γνωρίζουν, όσον αφορά τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους, είναι η αναγκαιότητα μίας καλής και ειλικρινούς σχέσης επικοινωνίας γονιού-παιδιού. Και οι δύο γονείς, ο καθένας από τη δική του θέση και μέσα από το δικό του ρόλο, μεταδίδουν στα παιδιά τους πληροφορίες και μηνύματα που έχουν μεγάλη αξία για την ομαλή ψυχοσεξουαλική τους ανάπτυξη, καθώς και τις μελλοντικές τους σχέσεις με το άλλο φύλο, λειτουργώντας ως πρότυπα.

Είναι σκόπιμο να ακούμε με προσοχή τις ερωτήσεις τους και να δίνουμε άμεσες και ειλικρινείς απαντήσεις, χωρίς να κρυβόμαστε και να μιλάμε με ασάφεια. Η αμηχανία, ο φόβος, η άμυνα ή ο θυμός ως αντίδραση στην εκδήλωση ενδιαφέροντος του παιδιού για θέματα σεξουαλικότητας, μπορεί να μεταδώσουν το μήνυμα στο παιδί ότι τα θέματα αυτά είναι «κάτι κακό», με αποτέλεσμα να νιώσει ντροπή, ενοχή ή/και φόβο. Επιπρόσθετα, μία τέτοια αντίδραση θα το αποτρέψει από το να απευθύνεται στους γονείς του, στρεφόμενο σε λιγότερο έγκυρες πηγές.

Κάποια από τα βιβλία που μπορούν να μας βοηθήσουν σε αυτές τις συζητήσεις, είναι:

• Πώς γεννιούνται τα παιδιά, Πατάκης
• Τα μωρά δεν τα φέρνει ο πελαργός ,Πατάκης
• Η μαμά γέννησε ένα αυγό, Πατάκης
• Θέλω να μάθω για το σεξ, Καστανιώτης
• Κουβεντιάζοντας για το σεξ με τα μικρά μας παιδιά, Θυμάρι
• Πώς να μιλήσετε στα παιδιά σας για το σεξ, Lector Jr.
• Οδηγός εκπαιδευτικών & γονέων για την ανίχνευση της παιδικής κακοποίησης, Βήτα