Τα όνειρα είναι μία από τις βασικές μας γέφυρες με το ασυνείδητο. Επιθυμίες, απωθημένα συναισθήματα, ανάγκες και ψυχικές συγκρούσεις που μας είναι δύσκολο να τις αναγνωρίσουμε και να τις βιώσουμε σε συνειδητό επίπεδο, βρίσκουν χώρο έκφρασης στα όνειρά μας, άλλοτε με μια γλώσσα (μεταφορές και συμβολισμούς) πιο κατανοητή σε εμάς και αρκετά συχνά με σύμβολα και σενάρια που φαντάζουν ασυνάρτητα και απίθανα σε μια πρώτη ανάγνωση με βάση την κοινή λογική.

Την επιστημονική σημασία των ονείρων ανάλυσε με μεγάλη μεθοδικότητα, πρώτος ο Freud στο βιβλίο του «Η Ερμηνεία των Ονείρων», όπου προτείνει ότι το περιεχόμενο των ονείρων σχετίζεται με την εκπλήρωση επιθυμιών. Πίστευε ότι υπάρχουν κρυμμένες επιθυμίες και συμβολισμοί που πρέπει να αποκωδικοποιήσουμε προκειμένου να βρούμε την άδηλη ή μη εμφανή σημασία του ονείρου και όχι να δίνουμε βάρος σε αυτά ακριβώς που βλέπουμε, δηλαδή, το έκδηλο και εμφανές. Πίστευε ακόμη ότι για να αποκωδικοποιήσουμε τα όνειρα πρέπει να προσέξουμε περισσότερο τα συναισθήματα και τις σκέψεις που μας προκαλούν. Οι σκέψεις αυτές μπορούν μετά να μας οδηγήσουν σε άλλα συναισθήματα και συνειρμούς. Ο ελεύθερος συνειρμός αποτελεί τη βάση στην τεχνική της ανάλυσης των ονείρων, κατά την οποία ο δημιουργός του ονείρου διερευνά τις αντιδράσεις του απέναντι σε στοιχεία του ονείρου, ακολουθώντας το θεμελιώδη κανόνα σύμφωνα με τον οποίο καμία ανάμνηση ή σκέψη δεν απορρίπτεται, όσο ασήμαντη, δυσάρεστη ή άσχετη κι αν φαίνεται. Επιπλέον, ένας εσωτερικός μηχανισμός λογοκρισίας, το Υπερ-εγώ, μεταμφιέζει αυτές τις επιθυμίες ώστε να μην δούμε την πραγματική τους φύση, εξυπηρετώντας έτσι την ανάγκη μας για ικανοποίηση τους και εξυπηρετώντας ταυτόχρονα έναν ήρεμο ύπνο. Οι εφιάλτες, σύμφωνα με τον Freud, είναι μια αντίδραση του εγώ σε επιθυμίες που ήταν πολύ δυνατές ή όχι επαρκώς μεταμφιεσμένες. Περιέγραψε μάλιστα τέσσερις διαδικασίες μεταμφίεσης με τις οποίες μπορούμε να μεταφράσουμε το έκδηλο ή εμφανές στο άδηλο και πραγματικό νόημα:

• Συμπύκνωση: ένα αντικείμενο στο όνειρο έχει πολλαπλές σημασίες και ερμηνείες
• Μεταφορά: η διαδικασία όπου η συναισθηματική σημασία ενός αντικειμένου μεταφέρεται σε άλλο αντικείμενο ώστε να ξεγελαστεί το υπερ-εγώ και να μην γίνει λογοκρισία
• Αντιπροσώπευση: η διαδικασία όπου μια σκέψη αντιπροσωπεύεται από μια εικόνα
• Συμβολισμός: ένα σύμβολο αντιπροσωπεύει μια πράξη, πρόσωπο ή ιδέα

Ο Jung πίστευε ότι τα όνειρα ήταν κάτι περισσότερο από μια έκφραση επιθυμιών που καταστέλλονται. Σύμφωνα με τον Jung, τα όνειρα δεν αντανακλούν μόνο το υποσυνείδητο αλλά και την πραγματική και συνειδητή ζωή κάθε ανθρώπου. Ο Jung έδινε την ίδια σημασία και στο έκδηλο μήνυμα του ονείρου. Ο Freud ζητούσε από τους ανθρώπους να δουν το κάθε ένα σύμβολο ξεχωριστά και να προσπαθήσουν να καταλάβουν τι ακριβώς λογοκρίθηκε με βάση αυτό το σύμβολο. Ο Jung ζητούσε από τους ανθρώπους να συσχετίσουν τις εικόνες ή τα σύμβολα που είδαν με την καθημερινή τους ζωή.

Αριθμοί , χρώματα, ζώα, φαγητά, σημεία του σώματος και μέρη ενός σπιτιού είναι μερικά μόνο από τα κλασικά σύμβολα που εμφανίζονται στα όνειρά μας και ανάγονται σε μια προσωπική νοηματοδότηση στον κάθε ένα από εμάς. Ο τόπος, ο χρόνος, τα πρόσωπα και ο τρόπος, οι σχέσεις, η συνθήκη και οι καταστάσεις του ονείρου, κατεξοχήν δραματουργικά στοιχεία, καθορίζουν την ερμηνεία ενός συγκεκριμένου ονείρου για έναν συγκεκριμένο ονειρευόμενο.

Αν σας ενδιαφέρει η διερεύνηση των ονείρων σας και η αποκρυπτογράφησή τους, ξεκινήστε από την καταγραφή τους: ας έχετε δίπλα στο κρεβάτι σας ένα μπλοκάκι και ένα μολύβι. Με το που ξυπνήσετε, είτε το πρωί είτε – αν τύχει – μέσα στη νύχτα, γράψτε μία φράση ή έστω μερικές λέξεις κλειδιά από το όνειρο, προτού το ξεχάσετε. Τη δεύτερη φορά θα θυμάστε ακόμα περισσότερα και μετά από λίγο καιρό θα θυμάστε σχεδόν όλο το όνειρο. Παράλληλα, αποδεχτείτε τον βασικό κανόνα της περιπλάνησης: κάθε όνειρο έχει ένα πολύ προσωπικό νόημα για τον άνθρωπο που το βλέπει, κάτι έχει να του πει!